Í framhaldi af síðasta pósti er ekki úr vegi að nefna yfirlitssýninguna á Kjarvalsstöðum (Jóhannes S. Kjarval: Hugur og heimur) sem á um það bil mánuð eftir. Sérstaklega er gaman að sjá verkin úr safni Þorvaldar og Ingibjargar sem eru í vestursalnum.

Áhugavert hvað Vífilsfellið kemur víða fyrir í þessum verkum. Ákveðin tenging þar við yfirskrift sýningarinnar því Kjarval setti gjarnan inn í verk sín einhvern útgangspunkt í heiminum þótt maður skynji glöggt að það sem hann er raunverulega að fást við í verkinu sé af öðrum toga, fantasía eða abstraksjón. Þessi útgangspunktur (eða inngangspunktur) er örugglega stundum tilkominn í þágu áhorfandans en ég er á því að oftast spretti hann af nálgun og vilja til þess að ná samruna og einingu – að hugur og heimur séu eitt.

Þannig vil ég líta svo á að Vífilsfellið þjóni ekki þeim tilgangi að vera bakgrunnur eða leiksvið fyrir konurnar í álfaheiminum (í dýrðlegri mynd frá 1938) heldur lýsi einfaldlega þeirri staðreynd að hugsýn hlýtur alltaf að eiga sér stað – getur raunverulega ekki án staðar verið.

En tvíhyggjan er lífseig og sú hugsun að allt hljóti ævinlega að vera „annað hvort eða“. Þótt yfirskrift sýningarinnar segi vissulega hugur og heimur, er stutt í að við dettum í gamla farið og förum að flokka: þetta er landslagsmynd og þetta er fantasía; hér er karlinn að rýna í hraunið og hér er hann að horfa til fjalla. Horfa inn – horfa út.

Í raun erum við svo skilyrt af þessum aldagamla Platónska arfi að við eigum erfitt með að sjá eininguna í gangverkinu. Og að tilgangur þarf ekki endilega að vera mannmiðaður þótt okkur sé svo óendanlega tamt að líta svo á.

En þetta eru heimspekilegir útúrdúrar sem draga athyglina frá mergi máls sem er að Vífilsfellið er með skemmtilegri fjöllum að fást við því sjónarhornin eru mörg og fjölbreytt og ásýndin mjög mismunandi eftir árstíðum. Fjallið á sér marga vini og því kemur ekki á óvart að flestir vilji sjá það sem borgarfjall Kópavogs. Það væri laglegt.

• Vífilsfellið  akvarella 25×37 2015  //  Mt. Vífilsfell  aquarelle 25×37 2015

//  It follows from the previous post to mention the extensive exhibition of the work of Jóhannes S. Kjarval “Mind and World“that is currently running in both galleries of Kjarvalsstaðir (until 21 August). The west gallery exhibits works from the collection of Þorvaldur Guðmundsson and Ingibjörg Guðmundsdóttir and many of those merit special attention.

It is interesting to see that Mount Vífilsfell is portrayed in many of the works. This connects in a way to the epigraph “Mind and World” as Kjarval frequently inserted in his works a worldly point of reference although one can easily discern that he is preoccupied with things of a different nature, fantasies and abstractions of sorts. This point of reference (be it for departure or arrival) is no doubt sometimes intended to facilitate the beholder, but to me it is clear that very often the point of the point (or so to speak) is to convey an approach – and a will – towards synthesis and unity. That Mind and World are indeed one.

Viewed in this manner Mount Vífilsfell does not serve the purpose of being a backdrop or stage for the elven maidens (in a glorious painting from 1938), but rather as a statement of fact, that the fantasy will always have a place – indeed that it cannot be without a place.

But dualism is a persistent phenomenon and the thought that everything must essentially be “this or that”. Even though the epigraph certainly allows for unity (“Mind and World”) the seeds are sown and instantly we start to categorise: this is a landscape and this is a fantasy. Here Kjarval is painting the lava and here he is looking towards the mountains. Now looking in – now out.

The thought is essentially so conditioned by the age-old Platonic heritage that we overlook the harmonious unity in the machine. And that purpose is not necessarily a anthropomorphic concept although we are seemingly stuck with that notion.

But these are philosophical ramblings which completely overlook the essential thing, that it is very giving to portray Mount Vífilsfell , as the possible views are so many and varying and its looks very different all in accordance with the seasons.

• Skissur 10. ágúst 2013, 18. maí og 17. júní 2016  //  Sketches 10 August 2013, 18 May and 17 June 2016

Það var gaman að sjá þáttinn um Kjarval í sjónvarpinu. Þar var m.a. rætt við Þorvald Guðmundsson sem jafnan er kenndur við Síld og fisk. Þorvaldur var athafnamaður og safnaði á sinni ævi, ásamt konu sinni Ingibjörgu, stærsta safni myndlistar í einkaeigu hér á landi. Þessi mikli og einlægi myndlistaráhugi þeirra hjóna er í dag fyrst og fremst tengdur við Hótel Holt þar sem gestir og gangandi geta virt fyrir sér Kjarvalsverk og fleiri perlur.

Í viðtalinu nefnir Þorvaldur sérstaklega Rauðhólamálverk Kjarvals frá 1938 og tiltekur að myndefnið hafi sögulegt gildi vegna þess að svæðið var þá lítt snortið – þetta var áður en „Bretarnir komu til þess að eyðileggja Rauðhólana og flytja þá í Reykjavíkurflugvöll.“

Í dag eru hólarnir einungis svipur hjá sjón og óvíst að ásýndin myndi höfða til Kjarvals, væri hann enn lifandi. En fátt er svo með öllu illt því þetta rask leyfir manni að skyggnast inn í gígana og rekja hvernig þeir hafa myndast. Þar getur maður týnt sér í smáatriðum og úr verður hálfgerð lexía í anatómíu, sem er auðvitað þekkt viðfangsefni í myndlistinni – þannig meint.

//  Icelandic national television recently broadcast a programme on painter Jóhannes Sveinsson Kjarval. Amongst many of those interviewed was Þorvaldur Guðmundsson, a very well known entrepreneur in his time. He and his wife Ingibjörg were avid collectors of paintings and other forms of visual arts and acquired many a work by Kjarval. Today the collection is first and foremost associated with Hotel Holt in Reykjavík, where a number of excellent works are on display in the premises.

In the interview a special note is made of a Kjarval painting from 1938 with a view towards Mt. Esja and the Rauðhólar pseudocraters. Þorvaldur Guðmundsson draws attention to the fact that the painting is made before the onslaught of World War Two, and therefore has historical relevance as the craters were then more or less intact. That changed when the British occupied the country in 1940, their first job being to transport material from the craters to build a new military airfield in Vatnsmýri, near the center of Reykjavík. This plundering  ruined the craters as natural monuments, but the remains were later put under some kind of protection.

One can speculate whether these remains would catch Kjarval’s eyes, were he still living. Even so the tale may turn forth a silver lining, as the gaping wounds open up the interior of the craters so that their formation can better be seen. There one can lose himself in a welter of detail rendering the exercise into an anatomy lesson of a sort, which of course is a time-honored subject in the visual arts.

• Skissur frá Rauðhólum 19. og 20. júlí 2016  //  Sketches from Rauðhólar 19 and 20 July 2016

Nú er hábjargræðistími og fóður dregið í hús til gjafar í vetur.  //  Now is the high season of salvage where fodder is drawn indoors for the winter ahead.

• Skissur úr ferð á Móskarðahnjúka 18. júlí 2016  //  Sketches from a trek on Mt. Móskarðahnjúkar on 18 July 2016